Рашэнне аб стварэнні новых могілак знаходзіцца ў рамках кампетэнцыі раённага Савета дэпутатаў, што адпавядае нормам артыкула 13 Закона "Аб пахаванні і пахавальнай справе". Гэтае рашэнне павінна адпавялаць наступным чыннікам:

- Урэгуляванне пытанняў з зямлёй: Для стварэння могілак неабходна выкананне патрабаванняў зямельнага заканадаўства, у прыватнасці, узгадненне з землекарыстальнікамі.
- Экалагічныя нормы: Тэрыторыя павінна адпавядаць санітарна-гігіенічным і экалагічным патрабаванням, якія зніжаюць уздзеянне на навакольнае асяроддзе.
- Сацыяльнае забеспячэнне: Рашэнне станоўча ўплывае на правы грамадзян, адкрываючы доступ да новых месцаў пахавання.

Аднак у адпаведнасці з артыкулам 41 Канстытуцыі Беларусі грамадзяне могуць адстойваць свае сацыяльныя інтарэсы, калі яны лічыць, што рашэнне ўладаў ім супярэчыць, падкрэслівае юрыст.

Што да захавання інтарэсаў грамадзян, могуць быць закрануты наступныя аспекты:

Сацыяльныя інтарэсы
- Даступнасць месца пахавання: Участак павінен быць размешчаны зручна, каб сваякі маглі лёгка дабірацца для наведвання могілак.
-Кошт рытуальных паслуг: Цэны на паслугі па пахаванні, звязаныя з выкарыстаннем новых могілак, павінны быць прымальнымі.

Культурныя і знешнія аспекты
- Адпаведнасць традыцыям і звычаям: месца пахавання павінна ўлічваць культурныя асаблівасці мясцовых слаёў насельніцтва. Напрыклад, прадстаўнікі розных канфесій могуць здзяйсняць пахаванні на спецыяльных участках.
- Ахова памятных месцаў: пры будаўніцтве новых могілак важна ўлічваць гістарычна важныя тэрыторыі.

Экалагічная бяспека
- Санітарна-гігіенічныя ўмовы: Грамадзяне зацікаўлены ў тым, каб новыя могілкі размяшчаліся ў месцы, бяспечным для іх здароўя (напрыклад, удалечыні ад водазабораў, жылых дамоў).
- Адсутнасць экалагічных рызык: Магчымыя негатыўныя наступствы для навакольнага асяроддзя павінны быць зведзены да мінімуму.

Права на ўдзел у электронных рашэннях
- Інфармаванне насельніцтва: Грамадзяне маюць права загадзя ведаць, дзе будуць размешчаны новыя могілкі, і ўдзельнічаць у абмеркаванні праекта, калі яны лічаць, што гэта можа адпавядаць іх інтарэсам.
- Пратэсты або падтрымка: грамадзяне могуць быць супраць размяшчэння некаторых могілак у канкрэтным месцы (напрыклад, з-за блізкасці да жылых дамоў або асабістых участкаў).

Эканамічныя інтарэсы
- Зямельныя пытанні: Уладальнікі ўчастка або арандатары зямлі паблізу будучых могілак могуць мець інтарэсы, звязаныя з кампенсацыяй, калі іх правы будуць закрануты.
- Павелічэнне/паніжэнне кошту нерухомасці: Наяўнасць могілак побач з жылой зонай можа прывесці да рынкавага кошту нерухомасці.

Псіхалагічны камфорт
- Размяшчэнне могілак: Грамадзяне могуць сутыкнуцца з праблемай, калі могілкі будуць занадта блізкія да іх дома.
Пра падобную праблему, дарэчы, мы сёлета пісалі. Жыхар Ушач апынуўся ў закладніках сітуацыі, калі побач з ягоным домам прыватны прадпрымальнік адчыніў рытуальную залу для развітанняў з нябожчыкамі.

На думку юрыста, непасрэдна перад прыняццем рашэння пра адвядзенне ўчастка пад могілкі варта арганізоўваць слуханні з удзелам грамадскасці. Гэта дазволіць выказаць свае перасцярогі ці пажаданні. Пры гэтым мусяць быць улічаны меркаванні розных груп насельніцтва: напрыклад, прадстаўнікі абшчын, эколагі, мясцовыя жыхары і землеўладальнікі.

Таксама варта больш поўна інфармаваць мясцовых жыхароў пра размяшчэнне новых могілак – магчыма, з падрабязнай картай, планам добраўпарадкавання і гэтак далей.
Такі падыход да захавання інтарэсаў жыхароў рэгіёна мог бы дапамагчы пазбегнуць пытанняў і павысіць узровень даверу да органаў мясцовага самакіравання.

Віталь Віхура