Юрысты Беларускага дакументацыйнага цэнтра падрыхтавалі індывідуальнае паведамленне ад імя Юрыя Іванова ў Камітэт па правах чалавека, паведамляе bydc.info. Гісторыя 34-гадовага жыхара Магілёва Юрыя Іванова доўжыцца з 2009 года. Ён праходзіў абвінавачаным, а потым і падсудным, па справе аб забойстве жыхаркі Магілёва Святланы Паддубскай. Але ў 2010 годзе Магілёўскі абласны суд апраўдаў мужчыну. Яму тады нават кампенсацыю выплацілі за незаконнае ўтрыманне пад вартай. Такія прэцэдэнты з'яўляецца вялікай рэдкасцю ў беларускай практыцы.
- Юрый Іваноў. Фота: TUT.BY
Хто такі Юрый Іваноў?
Шырока аб гэтай гісторыі стала вядома ў 2018 годзе, калі прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка асабіста даручыў Вярхоўнаму суду перагледзець справу. Аказваецца, бацька забітай дзяўчыны шмат гадоў звяртаўся ва ўсе структуры і дайшоў да прэзідэнта.
«Я сеў і сам за суткі вывучыў яе (справу). І даў каманду пракурору і старшыні КДБ, чаго б ні каштавала, расследаваць гэтую крымінальную справу. Нягодніка знайшлі ў Расіі, прывезлі ў Мінск, распачалі зноў крымінальную справу, пачалі расследаваць. Пры тым я кантраляваў увесь гэты працэс. І апынулася, што ён — забойца. А яго фактычна апраўдалі», — распавядаў Аляксандр Лукашэнка.
Тады Юрыя Іванова «з мяшком на галаве» прывезлі з Санкт-Пецярбурга ў Мінск, расследаванне пачалося зноўку. У траўні 2018 года Вярхоўны суд асудзіў яго да 21 года пазбаўлення волі за забойства з асаблівай жорсткасцю. Самае цікавае, што прысуд адразу ўступіў у законную сілу без права апеляцыйнага абскарджання.
- Юрый Іваноў у судзе. Фота: TUT.BY
Якія міжнародныя стандарты па правах чалавека Беларусь парушыла?
У скарзе ў КПЧ ААН заяўляецца аб парушэнні Рэспублікай Беларусь цэлага шэрагу артыкулаў Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах (МПГПП) у дачыненні да Юрыя Іванова.
1. Парушана права на асабістую недатыкальнасць (ч.3 арт. 9 МПГПП)
У прыватнасці, ён быў незаконна арыштаваны ў Расіі, таксама незаконна ўвезены ў Рэспубліку Беларусь, дзе з ім пачалі праводзіць следчыя дзеянні як са сведкам. Спачатку яго ўтрымлівалі ў ізалятары КДБ, а папярэдняе расследаванне праводзіла Генеральная пракуратура. У наступным ён быў заключаны пад варту з санкцыі пракурора. Упершыню перад судом Юрый Іваноў паўстаў 27 сакавіка 2018 года. На думку юрыстаў БДЦ, гэты тэрмін у восем месяцаў не сумяшчальны з умовамі часткі 3 артыкула 9 МПГПП.
2. Падвяргаўся катаванням і жорсткаму абыходжанню (парушэнне артыкулаў 7 і 14 МПГПП)
Праваабаронцам вядома, што ў ізалятары часовага ўтрымання і следчым ізалятары ён падвяргаўся катаванням і жорсткаму абыходжанню, прымушалі да прызнання сябе вінаватым (парушэнне артыкулаў 7 і 14 МПГПП). Яму пагражалі, што калі ён не падпіша яўку з павіннай, то гэта вельмі неспрыяльна адаб'ецца на яго дзяўчыне, родных і блізкіх, а таксама на ім самім. Ён баяўся рэальных пагроз аб тым, што яго блізкім могуць што-небудзь падкінуць і сфабрыкаваць крымінальную справу. Да яго ўжываліся катаванні з дапамогай цэлафанавага пакета. Баючыся за здароўе родных, ён падпісаў яўку з павіннай, ад якой адмовіўся адразу пасля кансультацыі з адвакатам.
3. Парушаная прэзумпцыя невінаватасці (парушэнне ч.2 арт. 14 МПГПП)
Юрысты БДЦ лічаць, што дзяржавай было груба парушана права Іванова лічыцца невінаватым, пакуль яго вінаватасць не будзе даказаная згодна з законам. Нягледзячы на прадугледжаную МПГПП і нацыянальным заканадаўствам гарантыю прэзумпцыі невінаватасці абвінавачаных, дзяржаўныя органы ўлады Рэспублікі Беларусь у асобе прэзідэнта не ўстрымліваліся ад публічных заяў да вынясення прысуду судом, а наадварот, заяўлялі аб вінаватасці Юрыя Волкава.
Заўвага агульнага парадку №32 КПЧ ААН змяшчае тлумачэнне аб тым, што гэтая гарантыя прадугледжвае, што «ўсе дзяржаўныя органы ўлады абавязаны ўстрымлівацца ад прадвызначанымі зыходу судовага разбору, напрыклад, устрымліваючыся ад публічных заяў, у якіх сцвярджаецца аб вінаватасці абвінавачанага. У ходзе судовага разбору падсудныя па агульнаму правілу не павінны закоўваюць у кайданкі або ўтрымлівацца ў клетках або якім-небудзь іншым чынам паўставаць на судзе ў абліччы, паказвае на тое, што яны могуць быць небяспечнымі злачынцамі».
4. Парушана права на абскарджанне (п.5 арт. 14 МПГПП)
У адпаведнасці з пунктам 5 артыкула 14 МПГПП кожны, хто асуджаны за якое-небудзь злачынства, мае права на тое, каб яго асуджэнне і прысуд былі перагледжаны вышэйстаячай судовай інстанцыяй згодна з законам. У дачыненні да Юрыя Іванова гэтае правіла было парушана. Ён быў пазбаўлены права апеляцыйнага абскарджання прысуду.
Юрысты Беларускага дакументацыйнага цэнтра адзначаюць, што ў ходзе разгляду яе скаргі ў Камітэце па правах чалавека яны будуць аказваць дапамогу маці Іванова.
Крыніца: Праваабаронцы звярнуліся ў ААН па справе, якую «расследаваў» прэзідэнт