Юрыст Праваабарончага цэнтра "Вясна" Павел Сапелка, які вядзе прававы блог у "БелГазеце", разважае пра падзеі, звязаных з масавымі неабгрунтаванымі затрыманнямі сілавымі структурамі прадстаўнікоў цыганскай нацыянальнай меншасці.

Ніхто ўжо не даведаецца, навошта адзін афіцэр у сваім апошнім трывожным пасланьні згадаў цыганоў у кантэксце датычнасьці да  трагічнаму выпадку. Але схема апынулася рабочай, а ледзьве не кожны талерантны мясцовы можа назваць пару важкіх аргументаў, чаму менавіта цыганы заслужылі такой увагі і адносіны. Забываючы, што злачыннасць, тупасць і подласць аднолькава не маюць нацыянальнасці.

Наогул, у МУС у нас служаць майстры рэлевантнасці: гамафобные выкіды - у Міжнародны дзень барацьбы з гамафобіяй, расстрэл смяротніка - напярэдадні канферэнцыі за адмену смяротнай кары. Ну і тэрор цыган - адразу пасля прэзентацыі дакладу Romaintegration аб сацыяльна-эканамічным становішчы ромскага насельніцтва Беларусі. Гэта, напэўна, каб спецыялісты перайшлі адразу, не зацягваючы, да даследавання і агляду выканання грамадзянскіх і палітычных правоў цыган.

Дарэчы, аб грамадзянскіх правах ромаў нядаўна, у лістападзе мінулага года, выказаўся Камітэт па правах чалавека ААН, і, па-відаць, прачытаць зыходны англійская варыянт заключных заўваг па выніках чарговага, пятага, перыядычнага дакладу ў МУС не змаглі, а рускі пераклад - ня паспелі: «Прымаючы да ведама прадстаўленую дзяржавай-удзельнікам інфармацыю аб мерах, прынятых з мэтай абароны інтарэсаў меншасці ромаў, камітэт па-ранейшаму занепакоены паведамленнямі аб праявах дыскрымінацыі ў дачыненні да рома, уключаючы распальванне нянавісці і расавае прафіліяванне з боку праваахоўных органаў, а таксама высокай статыстыкай непісьменнасці і ненаведванне школ сярод дзяцей рома».

Камітэт па правах чалавека ААН прапанаваў «прыняць дзейсныя меры для вырашэння праблемы дыскрымінацыі ромаў, а таксама для барацьбы з распальваннем нянавісці да іх і выкаранення расавага прафіліявання з боку праваахоўных органаў, у прыватнасці шляхам арганізацыі абавязковай прафесійнай падрыхтоўкі па такіх тэмах, як барацьба з злачынствамі на глебе нянавісці і недапушчальнасць этнічнага прафіліявання».

Спытаеце, што такое этнічнае прафіляванне? А гэта пра прыняцце рашэння «аб праверцы дзіаспальнай часткі некаторых нашых грамадзян», якое міністр унутраных спраў як мінімум ўхваляе і лічыць дапушчальным ў форме арыштаў пры адсутнасці прадугледжаных КПК падставаў, без забеспячэння працэсуальных гарантый і часта - з прымяненнем забароненага абыходжання. І ўсё гэта - выключна па нацыянальнай прыкмеце.

Чахарда, якую пасля наладзілі чыноўнікі з прызнаннем-непрызнаннем віны уладаў, выдатна паказала іх узровень адказнасці, талерантнасці і павагі да правоў чалавека. Замест поўнага і ўсебаковага расследавання ўсіх без выключэння выпадкаў перавышэння ўлады, жорсткага абыходжання і службовай падробкі з наступным прыцягненнем вінаватых да крымінальнай адказнасці і пакрыццём прычыненай шкоды перад цыганамі проста папрасілі прабачэння. Але не тыя, хто прымаў незаконныя рашэнні, і не тыя, хто біў. І гэта была дакладна не тая рэакцыя, якую прадугледжвае закон і справядлівасць.

А вось грамадству замест азартнага завочнага дылетанцкага даследавання абставінаў сыходу з жыцця міліцыянта шчыра пакаяцца перад ромамі не перашкаджала б. Той яго часткі, што з крывой ухмылкай казала пра «гэтых», якія дакладна вінаватыя - не ў тым, дык у іншым. Той часткі нашага грамадства, што казала і кажа шмат такога, за што было вельмі сорамна.

Павел Сапелка, "БелГазета".

Крыніца: Павел Сапелка: Сорамна за некаторых