За кім устанаўліваецца прэвентыўны нагляд?

У абавязковым парадку прэвентыўны нагляд устанаўліваецца:

• за асобай, якая дапусціла асабліва небяспечны рэцыдыў злачынстваў;
• за асобай, якая дасягнула васемнаццацігадовага ўзросту, судзімай за злачынства, здзейсненае ў складзе арганізаванай групы або злачыннай арганізацыі;
• за асобай, асуджанай да пажыццёвага пазбаўлення волі, альбо асобай, якой смяротнае пакаранне шляхам памілавання замененае пажыццёвым пазбаўленнем волі, якім далейшае адбыванне пажыццёвага пазбаўлення волі заменена пазбаўленнем волі;
• за асобай, судзімай за здзейсненыя па дасягненні васямнаццацігадовага ўзросту злачынствы, прадугледжаныя артыкуламі 166-170 і 343-1 КК у дачыненні да малалетняга (малалетняй).

Акрамя гэтага, прэвентыўны нагляд пасля вызвалення з папраўчай установы можа быць устаноўлены за паўналетняй асобай:

• судзімым за здзяйсненне цяжкага або асабліва цяжкага злачынства альбо судзімым два ці больш разы да пакарання ў выглядзе пазбаўлення волі за любыя наўмысныя злачынствы, калі на момант вызвалення з папраўчай установы яно прызнанае тым, што злосна парушае ўстаноўлены парадак адбыцця пакарання;
• судзімым за здзяйсненне цяжкага або асабліва цяжкага злачынства альбо судзімым два ці больш разы да пакарання ў выглядзе пазбаўлення волі за любыя наўмысныя злачынствы, калі асоба ў межах тэрміну судзімасці больш за два разы на працягу года прыцягвалася да адміністрацыйнай адказнасці за ўчыненне адміністрацыйных правапарушэнняў, за якія законам прадугледжана адміністрацыйнае спагнанне ў выглядзе адміністрацыйнага арышту.

Якія абавязкі ў былых зняволеных пры прэвентыўным наглядзе?

Тэрмін прэвентыўнага нагляду залежыць ад падстаў яго прызначэння, ён можа працягвацца судом паводле ўстаноўленых законам падставаў у межах тэрміну судзімасці. Па змесце нагляд практычна ідэнтычны абмежаванню волі без накіравання ва ўстанову адкрытага тыпу. У адпаведнасці з законам, суд пры ўстанаўленні прэвентыўнага нагляду або пры яго ажыццяўленні можа абавязаць асобу, за якой устаноўлены прэвентыўны нагляд, выконваць наступныя патрабаванні прэвентыўнага нагляду:

• прыбыць ва ўстаноўлены тэрмін да абранага месца жыхарства і з'явіцца ў орган унутраных спраў для пастаноўкі на ўлік;
• пісьмова апавяшчаць орган унутраных спраў аб змене месца жыхарства не пазней за дзень наступлення такой акалічнасці;з'яўляцца ў орган унутраных спраў для рэгістрацыі ад аднаго да чатырох разоў на месяц.Таксама суд можа пры ўстанаўленні прэвентыўнага нагляду або пры яго ажыццяўленні абавязаць асобу, за якой устаноўлены прэвентыўны нагляд:
• не наведваць пэўныя месцы;
• не пакідаць сваё жыллё ў пэўны час сутак;
• не выязджаць за межы раёна (горада) па службовых і асабістых справах без згоды органа ўнутраных спраў;
• не выязджаць за межы Рэспублікі Беларусь;
• паступіць на працу або вучобу, або займацца іншай дзейнасцю, пры ажыццяўленні якой асоба лічыцца занятай у адпаведнасці з заканадаўствам аб занятасці насельніцтва (за выключэннем непрацаздольных і некаторых іншых катэгорый);
• з'яўляцца ў арганізацыю аховы здароўя для праходжання прымусовага лячэння, прызначанага ў адпаведнасці з артыкулам 107 КК, і выконваць мерапрыемствы, прадугледжаныя ў межах дыспансэрнага назірання пры праходжанні такога лячэння.

Новаўвядзенні ў заканадаўстве

Два апошнія пункты дададзеныя ў Закон з 12 ліпеня гэтага года. Той з іх, які тычыцца абавязку працаваць, безумоўна адвольны: чалавек, які адбыў прызначанае за злачынства пакаранне, ужо не можа быць прыцягнуты да працы пад пагрозай санкцыі. Асабліва гэта важна ў той сітуацыі, калі магчымасці па працаўладкаванні істотна абмежаваныя як фармальна (нельга пакідаць без дазволу населены пункт і забаронена пакідаць краіну), так і на ўзроўні нефармальных, але не менш эфектыўных забаронаў прымаць на працу "палітычна нядобранадзейных".

"Абмежаванне ў перадачы гігіенічных пракладак жанчынам – простае самавольства", – юрыст "Вясны" пра новыя змены ў калоніях

Юрыст "Вясны" Павел Сапелка прааналізаваў новы закон і распавёў, якія змены чакаюць асуджаных да пазбаўлення волі, пра магчымасць гадзінных спатканняў па відэазванку, схіленне да прызнання віны і адыёзныя змены, што абмяжоўваюць жанчын у атрыманні пракладак.

За парушэнне забаронаў і невыкананне прадпісанняў устаноўленая крымінальная адказнасць – арт. 421 КК прадугледжвае арышт або пазбаўленне волі тэрмінам да аднаго года. Пры гэтым у дачыненні да экс-палітвязняў такая норма можа азначаць бязмежныя магчымасці для ўсё новага і новага адвольнага абмежавання волі: прэвентыўны нагляд прызначаецца на пэўны тэрмін, але можа быць працягнуты як за парушэнні, якіх аказалася недастаткова для асуджэння, так і ў выпадку прыцягнення чалавека больш за два разы цягам года да адміністрацыйнай адказнасці за здзяйсненне адміністрацыйных правапарушэнняў, за якія законам прадугледжана адміністрацыйнае спагнанне ў выглядзе адміністрацыйнага арышту. А як прызначаюцца адміністрацыйныя арышты за падпіскі, "непатрыятычныя" аватаркі ды рэпосты або проста ні за што, мы добра ведаем.

Яшчэ адно новае палажэнне: "адміністрацыі арганізацый, у якіх працуюць (навучаюцца) асобы, за якімі ўстаноўлены прэвентыўны нагляд, ды індывідуальныя прадпрымальнікі, у якіх працуюць (навучаюцца) асобы, за якімі ўстаноўлены прэвентыўны нагляд, прадстаўляюць у крымінальна-выканаўчую інспекцыю з яе патрабавання звесткі аб працоўнай дзейнасці асобы і аб захаванні ёй вытворча-тэхналагічнай, выканальніцкай і працоўнай дысцыпліны, табель выкарыстання ёй працоўнага часу, звесткі аб наведванні вучэбных заняткаў (заняткаў), паведамляюць у крымінальна-выканаўчую інспекцыю аб пераводзе асобы на іншую працу і аб звальненні з працы (адлічэнні) не пазней за тры працоўныя дні з даты прыняцця адпаведнага рашэння" — гэта наўрад ці зробіць былых зняволеных з прэвентыўным наглядам прывабнымі кадрамі на рынку працы.

Пакаранне за парушэнне нагляду

Невыкананне асобай, за якой устаноўлены прэвентыўны нагляд, патрабаванняў прэвентыўнага нагляду без уважлівых прычын — караецца накладаннем штрафу ў памеры ад двух да дваццаці базавых велічынь, або грамадскімі працамі, або адміністрацыйным арыштам.

Невыкананне патрабаванняў прэвентыўнага нагляду без уважлівых прычын, здзейсненае асобай, за якой устаноўлены прэвентыўны нагляд, супраць якой двойчы цягам года ўжывалася адміністрацыйнае спагнанне за такія ж парушэнні, – караецца арыштам або пазбаўленнем волі на тэрмін да аднаго года.

Непрыбыццё асобы, за якой устаноўлены прэвентыўны нагляд, без паважных прычын да абранага ёй месца жыхарства ва ўстаноўлены тэрмін з дня вызвалення з папраўчай установы або арыштнага дома альбо з дня спынення знаходжання ў лячэбна-працоўным прафілакторыі, а роўна няяўка такой асобы ў той жа тэрмін у орган унутраных спраў для пастаноўкі на ўлік альбо самавольнае пакіданне месца жыхарства, учыненыя ў мэтах ухілення ад прэвентыўнага нагляду, — караюцца пазбаўленнем волі на тэрмін да двух гадоў.

Прафілактычнае назіранне

У адрозненне ад прэвентыўнага нагляду, які ўстанаўліваецца судом у дачыненні да пэўных катэгорый асуджаных, што вызваляюцца, прафілактычнае назіранне ўстанаўліваецца тэрытарыяльным органам унутраных справаў.

На працягу тэрміну судзімасці за асобай, асуджанай за цяжкае або асабліва цяжкае злачынства альбо судзімай два ці больш разы да пакарання ў выглядзе пазбаўлення волі за любыя наўмысныя злачынствы, ажыццяўляецца прафілактычнае назіранне. Таксама прафілактычнае назіранне ажыццяўляецца за асобай, асуджанай умоўна або з адтэрміноўкай выканання прысуду, а таксама за ўмоўна-датэрмінова вызваленымі ад адбыцця пакарання, вызваленымі ад пакарання ўмоўна на падставе акта памілавання — на працягу неадбытай часткі пакарання.

Адміністрацыя папраўчых устаноў паведамляе аб маючым адбыцца вызваленні асуджаных у тэрытарыяльны орган унутраных справаў па месцы іх жыхарства за дзесяць дзён да іх вызвалення па адбыцці тэрміну пакарання, а пры вызваленні па іншых падставах – у дзень вызвалення. Чалавеку, які вызваляецца, паведамляецца аб неабходнасці яўкі ў тэрытарыяльны орган унутраных спраў або інспекцыю па справах непаўналетніх па месцы яго жыхарства для пастаноўкі на ўлік цягам трох дзён пасля прыбыцця да месца жыхарства.

Абавязкі былога зняволенага, які знаходзіцца пад прафілактычным наглядам

Цягам тэрміну судзімасці асоба знаходзіцца пад прафілактычным наглядам і, у сувязі з гэтым абавязана папярэдне апавяшчаць орган унутраных справаў аб змене месца жыхарства, аб выездзе па асабістых справах у іншую мясцовасць на тэрмін больш аднаго месяца, з'яўляцца ва ўказаны орган па яго выкліку ва ўстаноўлены тэрмін і пры неабходнасці даваць тлумачэнні адносна сваіх паводзін і ладу жыцця.

Невыкананне без уважлівай прычыны асобай, якая адбыла пакаранне і знаходзіцца пад прафілактычным наглядам, абавязкаў па папярэднім паведамленні органа ўнутраных спраў аб змене месца жыхарства, аб выездзе па асабістых справах у іншую мясцовасць на тэрмін больш за адзін месяц ці няяўка па выкліку ва ўказаны орган без уважлівай прычыны – караюцца накладаннем штрафу ў памеры да пяці базавых велічынь.