10.02.2023 Тэгі: звароты, крымінальны пераслед, грамадства, ААН, палітвязні, праваабаронцы, ціск, рэпрэсіі, салідарнасць, справа Вясны У судзе Ленінскага раёну Мінска працягваецца разгляд крымінальнай справы супраць старшыні "Вясны" і Нобелеўскага лаўрэата Алеся Бяляцкага, ягонага намесніка і віцэ-прэзідэнта FIDH Валянціна Стэфановіча, каардынатара кампаніі "Праваабаронцы за свабодныя выбары" Уладзіміра Лабковіча і праваабаронцы Дзмітрыя Салаўёва (у парадку спецыяльнай вытворчасці).
Цягам некалькіх тыдняў разгляду справы парушаюцца фундаментальныя правы і свабоды вясноўцаў. Так, праваабаронцаў прывозяць у залу суду ў кайданках, яны ўвесь час знаходзяцца пад аховай. На працягу ўсяго судовага працэсу яны застаюцца ў кайданках і ўтрымліваюцца ў металічнай клетцы, суддзя Марына Запаснік адмаўляецца разглядаць шматлікія хадайніцтвы аб зняцці кайданкоў з абвінавачанняў. Таксама яна адмовілася даваць вясноўцам пісьмовыя прылады: на адным з фотаздымкаў, апублікаваных ў прапагандысцкіх крыніцах, бачна, як Алесь Бяляцкі вымушаны канспектаваць ход судовага працэсу асадкай, у той час, як ягоныя рукі скаваныя кайданкамі. Акрамя таго, праваабаронцам адмовілі ў разглядзе справы на іх роднай беларускай мове. Таксама з першага дня суду дзяржаўныя СМІ публікуюць “выкрывальныя” артыкулы пра вясноўцаў, а Уладзіміра Лабковіча, якому падчас пасяджэнняў некальк разоў станавілася блага, абвінавацілі ў сімуляцыі і зацягванні судовага працэсу.
Ад 9 да 12 гадоў калоніі: праваабаронцам "Вясны" запрасілі тэрміны
З гэтых нагодаў праваабаронцы “Вясны” звярнуліся да спецдакладчыкаў ААН па пытаннях аб праваабаронцах, свабодзе мірных сходаў і аб’яднанняў, а таксама стане ў галіне правоў чалавека ў Беларусі.
Спецыяльныя дакладчыкі – незалежныя эксперты, якіх прызначае Рада ААН. Тэматычныя спецдакладчыкі сфакусаваныя на пытаннях, звязаных з парушэннем правоў і свабодаў. Спецдакладчыкі па краінах працуюць з праблемамі ў межах адной краіны. Эксперты самастойныя ў сваіх рэкамендацыях і дзеяннях і не падпарадкоўваюцца органам ці міжнародным службоўцам. |
Юрыстка “Вясны” Святлана Галаўнёва адзначае, што падчас суду зафіксаваныя наступныя парушэнні правоў і свабодаў вясноўцаў.
Утрымліванне абвінавачаных у залі суду ў кайданках і металічнай клетцы
Кайданкі і клетка ствараюць вобраз небяспечнага злачынцы і парушаюць прэзумпцыю невінаватасці, гарантаваную артыкулам 16 Крымінальна-працэсуальнага кодэкса і артыкулам 14 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах, а таксама парушае права на гуманнае стаўленне, гарантаванае артыкулам 11 Крымінальна-працэсуальнага кодэкса і артыкуламі 7 і 10 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах. Такое стаўленне дапускае сур'ёзную небяспеку чалавека для грамадства і стварае ў дачыненні да абвінавачанага перадузятасць у суддзі.
- Алесь Бяляцкі на судзе
Выкарыстанне такіх празмерных сродкаў перашкаджае належнаму ажыццяўленню абароны (напрыклад, весці запісы падчас судовага працэсу, карыстацца дакументамі), а таксама прыносіць вясноўцам дыскамфорт і фізічныя пакуты, супярэчыць прынцыпам гуманнасці, недатыкальнасці асобы, павагі гонару і годнасці асобы і прэзумпцыі невінаватасці.
Акрамя таго, выкарыстанне кайданкоў не падпадае пад ніводны пункт магчымага выкарыстання гэтых сродкаў, прадугледжаных артыкулам 28 Закона "Аб органах унутраных спраў Рэспублікі Беларусь".
- Валянцін Стэфановіч на судзе
Суддзя Марына Запаснік адмаўлялася разглядаць хадайніцтвы праваабаронцаў і іх адвакатаў аб вызваленні іх ад кайданкоў і з клеткі, матывуючы гэта тым, што гэтыя пытанні знаходзяцца ў кампетэнцыі канвою, а не суду. Між тым, артыкул 290 Крымінальна-працэсуальнага кодэксу ускладае абавязкі па забеспячэнні роўнасці правоў бакоў на суддзю-старшыню. Артыкул 10 Крымінальна-працэсуальнага кодэкса таксама ўскладае на суддзю абавязак забяспечыць абарону правоў і свабодаў абвінавачаных і своечасова прымаць меры па задавальненні законных патрабаванняў удзельнікаў крымінальнага працэсу. А пастанова Міністэрства ўнутраных спраў ад 20.12.2016 N333 "Аб парадку канваіравання, ізаляцыі, аховы асоб, якія ўтрымліваюцца пад вартай, і нагляду за імі" абавязвае канвой выконваць распараджэнні суддзі. Атрымліваецца, у заканадаўстве прадугледжаны ўсе ўмовы, для таго, каб суддзя Марына Запаснік магла аператыўна вырашыць пытанне аб утрыманні абвінавачаных у клетцы і кайданках. Таму яе адмова разглядаць пытанне вызвалення праваабаронцаў ад кайданкоў і клеткі не заснаваная на законе.
"Выкрывальныя" публікацыі пра праваабаронцаў у дзяржаўных медыя
Матэрыялы, якія паказваюць абвінавачаных за кратамі, ўводзяць у зман аб іх вінаватасці, хаця прысуду, які набыў моц, усё яшчэ няма. Гэта з'яўляецца парушэннем прэзумпцыі невінаватасці, гарантаванай артыкулам 10 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах.
Мова, на якой вядзецца судовы працэс
У паўсядзённым жыцці і ў зносінах з дзяржаўнымі органамі праваабаронцы “Вясны” выкарыстоўваюць толькі беларускую мову. У судзе яны даюць паказанні на ёй, нягледзячы на тое, што суддзя і бок абвінавачвання выкарыстоўваюць рускую мову. Адмова весці судовы працэс на беларускай мове і адмова суддзі даць абвінавачаным перакладчыка дыскрымінацыйная паводле артыкула 14 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах.
Неаказванне Уладзіміру Лабковічу медыцынскай дапамогі
Гэта з'яўляецца парушэннем абавязка суддзі забяспечыць гуманнае абыходжанне з абвінавачаным падчас судовага разбору, устаноўленага ў артыкуле 11 Крымінальна-працэсуальнага кодэксу і артыкуле 7 Міжнароднага пакта аб грамадзянскіх і палітычных правах.
- Уладзь Лабковіч на судзе 5 студзеня
— Крымінальная справа ў дачыненні да праваабаронцаў з'яўляецца палітычна матываванай: фактычна гэта пераслед за мірную праваабарончую дзейнасць, — упэўненая Святлана Галаўнёва. — Улады Беларусі цягам многіх гадоў ігнаравалі рашэнне Камітэта па правах чалавека, якое прызнае пазбаўленне рэгістрацыі “Вясны” парушэннем права праваабаронцаў на свабоду асацыяцыі і рэкамендуе зноў зарэгістраваць праваабарончую арганізацыю. Невыкананнем рэкамендацыі ўлады Беларусі самі зрабілі немагчымым для “Вясны” стаць падаткаплацельшчыкам у краіне і працягваць сваю працу, не парушаючы нацыянальнае заканадаўства. Гэта таксама было прызнана Камітэтам па правах чалавека ў межах крымінальнай справы ў дачыненні да кіраўніка “Вясны” Алеся Бяляцкага ў 2012 годзе.